[th-slider design=”design-2″ autoplay=”false”]
[slideshow_deploy id=’365′]
Η Στρατιωτική Ιατρική στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος
Το πρώτο στρατιωτικό νοσοκομείο λειτούργησε στην Αθήνα από το 1836 στους πρόποδες της Ακρόπολης. Το 1863 αφομοιώθηκαν πλήρως στις τάξεις των Αξιωματικών οι στρατιωτικοί ιατροί, οι οποίοι μέχρι τότε υπηρετούσαν ως στρατιωτικοί υπάλληλοι με βαθμούς Αξιωματικών από το 1837.
Έως το 1921 ο Ελληνικός Στρατός χρησιμοποιούσε για τις ανάγκες του πτυχιούχους ιατρούς, οι οποίοι κατατάσσονταν εθελοντικά στις τάξεις του. Οι συνεχείς, όμως, πολεμικές συγκρούσεις και η δύσκολη προσαρμογή των ιδιωτών ιατρών στη στρατιωτική ζωή οδήγησαν στην ανάγκη δημιουργίας μια Στρατιωτικής Σχολής που θα παρείχε την απαιτούμενη διπλή εκπαίδευση.
Δυστυχώς, τα τότε οικονομικά του ελληνικού κράτους δεν επέτρεπαν τη δημιουργία μίας τρίτης παραγωγικής Σχολής Αξιωματικών. Έτσι, προτιμήθηκε η αποστολή Αξιωματικών του Υγειονομικού ή των νεοεισερχομένων στο Στράτευμα ιατρών στη Lyon της Γαλλίας, όπου υπήρχε η περίφημη Στρατιωτική Ιατρική Σχολή του Γαλλικού Στρατού. Ωστόσο, ούτε αυτό το σύστημα δεν απέδιδε απόλυτα, λόγω της μεγάλης απόστασης, του κόστους αλλά και της διαφορετικής νοοτροπίας εκπαίδευσης στο Γαλλικό Στρατό.
Σ.Ι.Σ. 1926-35
Ένας μόνιμος Υπίατρος, προερχόμενος από τη σχολή της Lyon, ο Βασίλειος Χλωροκώστας, εισηγήθηκε την ίδρυση παρόμοιας Σχολής στην Ελλάδα. Η ιδέα έγινε αποδεκτή από την Ιεραρχία και το 1926 ιδρύεται η Στρατιωτική Ιατρική Σχολή με διοικητή μόνιμο Υγειονομικό Αξιωματικό (Γενικό Αρχίατρο) και Υποδιοικητή Αντισυνταγματάρχη όπλου. Το Ν.Δ της 30ης Δεκεμβρίου 1925, της ίδρυσης δηλαδή της Σχολής, κυρώθηκε με το νόμο 4094 το 1929.
Δικαίωμα συμμετοχής στο διαγωνισμό που προκηρύχθηκε είχαν νέοι ηλικίας 16-21 ετών καθώς και τελειόφοιτοι του Α’ έτους της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, οι οποίοι κατατάσσονταν στο 2ο έτος της Σχολής. Πρώτη έδρα της Σχολής ήταν το 430 Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών, το γνωστό «Ελπίς». Πρώτος Διοικητής της Σχολής τοποθετήθηκε ο Γενικός Αρχίατρος Φλώκος Χαράλαμπος.
Καθώς περνούσε ο καιρός, η φήμη και η αξία της Σ.Ι.Σ. άρχισαν να γίνονται κοινή συνείδηση στους Αθηναίους, φθάνοντας στην ίδια θέση τόσο με τη Σχολή Ευελπίδων όσο και με τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Η σχέση, όμως, με το Πανεπιστήμιο Αθηνών έδινε μια ξεχωριστή αξία στα στελέχη της Σχολής. Πολλοί Καθηγητές, μάλιστα, χρησιμοποιούσαν τους Μαθητές ως παραδείγματα αξιοπρέπειας και προσπάθειας για συνεχή γνώση.
Πέρα από τα τυπικά της Σχολής, τα αναγκαία για να ορθοποδήσει, αυτό το οποίο έπαιξε καθοριστικό ρόλο ήταν η αγάπη και η ομόνοια που υπήρχε τόσο μεταξύ των μαθητών της Σχολής όσο και στις σχέσεις τους με τους Αξιωματικούς. Έτσι θα δημιουργηθεί η εικόνα του Υγειονομικού Σώματος με την κοινή προσπάθεια για την όσο το δυνατό μεγαλύτερη παροχή υπηρεσιών οπουδήποτε και οποτεδήποτε ζητηθεί.
Τον επόμενο χρόνο, δύο καθοριστικά γεγονότα φέρνουν ουσιαστικά την καταστροφή του οικοδομήματος της Σ.Ι.Σ. Το Σεπτέμβριο του 1930 δεν εισήλθαν πρωτοετείς Μαθητές στη Σχολή, καθώς τα ανώτερα στρατιωτικά κλιμάκια έκριναν ότι ο αριθμός των αποφοιτησάντων των τάξεων 1931-1934 ήταν ικανός για να καλύψει τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων. Επίσης, οι εγκαταστάσεις της Σχολής μεταφέρθηκαν στις Γενικές αποθήκες του Ρουφ, πράξη που αποτέλεσε την οριστική υποβάθμιση της Σχολής. Θα χρειασθεί να αρρωστήσουν σχεδόν όλοι οι μαθητές από φυματίωση για να αποφασισθεί η μεταφορά τους στο Μέγαρο Λογοθετοπούλου το 1932.
Από αυτή τη Σχολή αποφοίτησαν τέσσερις τάξεις: 1931, 1932, 1933 και 1934. Πρόκειται για εκείνους του κατώτερους αξιωματικούς που θα δώσουν το δικό τους άνισο αγώνα στα βουνά της Αλβανίας έχοντας να αντιμετωπίσουν ιατρικά όχι μόνο τις πολεμικές απώλειες, αλλά και τις κακουχίες και τα κρυοπαγήματα, που τόσο έντονα χαράχθηκαν στη μνήμη του Έθνους. Τον Ιούνιο του 1935 η Στρατιωτική Ιατρική Σχολή κλείνει οριστικά τις πύλες της.
Μνημείο πεσόντων Αξκών Υγειονομικού στο 401 ΓΣΝΑ
Το 1937, ιδρύεται στην Αθήνα η Σχολή Αξιωματικών Στρατιωτικών Υπηρεσιών (Σ.Α.Σ.Υ.) που περιελάμβανε τέσσερα τμήματα: το Υγειονομικό (4ετής φοίτηση), το Στρατολογικό (4ετής φοίτηση), το τμήμα Διαχειριστών (2ετής φοίτηση) και το τμήμα Αυτοκινήτων (2ετής φοίτηση). Η Σ.Α.Σ.Υ. διέκοψε τη λειτουργία της με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου και οι μαθητές της επάνδρωσαν τις υγειονομικές υπηρεσίες, μέχρι τη γραμμή του μετώπου. Όλοι τους θα συνεισφέρουν τα μέγιστα στον υπέρ πάντων αγώνα του Έθνους.
Οι 30 επιτυχόντες στις εξετάσεις του 1940 θα κληθούν το 1944, στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, όπου και συγκροτούν τον ίδιο λόχο στην αρχή, ξαναδιαλύονται και ξανασυγκεντρώνονται τον Αύγουστο του 1945 ως Υγειονομικό τμήμα της ΣΣΕ. Ήδη όμως, στα ανώτερα στρατιωτικά κλιμάκια είχαν αρχίσει οι ζυμώσεις εκείνες που θα επέτρεπαν μετά από δύο χρόνια, τη λειτουργία μιας αμιγώς Ιατρικής παραγωγικής Σχολής και μάλιστα στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Το 1946, παύει η λειτουργία του Υγειονομικού τμήματος της Σ.Σ.Ε. και τα μέλη του αποστέλλονται για να συμπληρώσουν την εκπαίδευσή τους στο 402 ΓΣΝ. Είναι το τέλος της αβεβαιότητας και των πειραματισμών. Ένα χρόνο μετά, στη Θεσσαλονίκη θα δημιουργηθεί ένα νέο και βιώσιμο οικοδόμημα, με την ίδια ακριβώς ονομασία του 1926: Στρατιωτική Ιατρική Σχολή.
Σ.Ι.Σ. 1947-70
Το γεγονός της ίδρυσης της Σ.Ι.Σ. με έδρα τη Θεσσαλονίκη θα τόνωνε τη σημασία που έδινε το ελληνικό κράτος στη Μακεδονία, ειδικά μετά την έναρξη των πρώτων διεκδικήσεων από τη Γιουγκοσλαβία του Στρατάρχη Τίτο, και θα ανύψωνε το φρόνημα και το ηθικό του λαού της Μακεδονίας. Το Γενικό Επιτελείο επισπεύδει τις διαδικασίες υλοποίησης της Σχολής. Συν τοις άλλοις, η νεοσύστατη Ιατρική Σχολή του Α.Π.Θ. είχε ανάγκη υποστήριξης, όσον αφορούσε τον αριθμό των φοιτητών. Στις 6 Ιουλίου 1946 ιδρύεται η οντότητα που θα έπαιζε τον πρωτεύοντα ρόλο στην ιστορία του Υγειονομικού Σώματος για τα επόμενα 25 χρόνια. Πρώτος Διοικητής της Σχολής τοποθετήτηκε ο Γενικός Αρχίατρος Δημήτριος Συλλαϊδόπουλος, άνθρωπος που είχε συμβάλλει τα μέγιστα στην επανίδρυσή της, τον οποίο διαδέχθηκε ο Γενικός Αρχίατρος Γεώργιος Καστανάκης, ο οποίος θα συνδέσει τη μετέπειτα σταδιοδρομία του με τις προσπάθειες αναβάθμισης της Σ.Ι.Σ. Το κτίριο που είχε επιλεγεί για τη στέγαση των μαθητών της Σχολής ήταν αυτό της προπολεμικής Γερμανικής Σχολής στην οδό Βασιλίσσης Όλγας, το οποίο μόλις τότε είχε αρχίσει να αποκαθίσταται σε μια πιο λειτουργική μορφή.
Οι πρώτοι 32 μαθητές, είχαν επιλεγεί μετά από διαγωνισμό ανάμεσα στους τελειόφοιτους του Α’ έτους της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. και με αρχηγό τους τον Απόστολο Καρνή θα αποτελούσαν τον πρώτο πυρήνα δημιουργίας της Σχολής, ονομαζόμενοι αμέσως δευτεροετείς. Στη Σχολή επιβλήθηκε από την πρώτη στιγμή αυστηρή πειθαρχία, το φρόνημα όμως αυτών των πρώτων Μαθητών ήταν από μόνο του σε υψηλό επίπεδο. Όλοι είχαν αποκτήσει πλήρως τη συναίσθηση του τι σήμαινε να είσαι μέλος της Σχολής αυτής.
Ο Διοικητής της Σχολής Γεν. Αρτρος Κλωνιζάκης, ο Καθηγητής Σάββας και Μαθητές στο εργαστήριο της Ιστολογίας
Η χώρα εισέρχεται στη δεκαετία του ’50 και οι αντιλήψεις αλλάζουν. Η Σ.Ι.Σ. σχεδιάζει τις μελλοντικές της εγκαταστάσεις μέσα στο χώρο του 424 Γ.Σ.Ν.Ε., δίπλα στη δημιουργημένη Πανεπιστημιούπολη, όπου και θα μετακινηθεί οριστικά το 1959. Όπως και είκοσι χρόνια πριν, η Σχολή απέκτησε μία πολύ στενή σχέση με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Στο μεταξύ, στη λειτουργούσα χωρίς Υγειονομικό τμήμα Σ.Α.Σ.Υ. προβλέφθηκε το 1952 η συγκρότηση Κτηνιατρικού τμήματος, για παραγωγή αξιωματικών του Κτηνιατρικού Σώματος, που τότε ήταν διακριτό από το Υγειονομικό. Το τμήμα αυτό καταργήθηκε το 1961 με το Ν.Δ. 4146/1961 και η παραγωγή των Αξιωματικών Κτηνιατρικού άρχισε να γίνεται από τη Σ.Ι.Σ.
Με τα πενιχρά κονδύλια τα οποία ελάμβανε, φρόντιζε να διανέμει τα πλέον σύγχρονα ιατρικά συγγράματα στους Μαθητές της. Πολλές φορές, μάλιστα, συγγραφείς, εκτιμώντας τη δίψα που υπήρχε για μάθηση, προσέφεραν δωρεάν τόμους από τις εργασίες τους στη βιβλιοθήκη της Σχολής. Η στρατιωτική εκπαίδευση, σκληρή και αναγκαία, ήρθε να προστεθεί στο καθημερινό πρόγραμμα των μαθητών με τη μορφή των πορειών, των ασκήσεων πυκνής τάξεως και των βολών. Τα προβλήματα δεν ήταν ικανά να σβήσουν τη δίψα για ζωή των μαθητών της Σ.Ι.Σ. Με την προτροπή των Αξιωματικών τους, έφεραν ένα νεό αέρα κοσμικότητας στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Ταλαντούχοι μαθητές, οργάνωναν σε τακτικότατα χρονικά διαστήματα μουσικές βραδιές, σουαρέ, θεατρικές παραστάσεις και χορούς που άφησαν εποχή.
Σ.Ι.Σ. 1926 – 1935 | |
430 Σ.Ν., Γενικές αποθήκες-Ρουφ, Μέγαρο Λογοθετοπούλου | Αθήνα |
Σ.Α.Σ.Υ. 1937-1940 | |
Γαλλικό Νοσοκομείο | Αθήνα |
Τάξη 1940 | |
Σ.Σ.Ε., 402 Γ.Σ.Ν. | Αθήνα |
Σ.Ι.Σ. 1947-1970 | |
Γερμανική Σχολή και Κυβερνείο, ιδιόκτητες εγκαταστάσεις (Στρατόπεδο ΚΩΤΤΑ πριν το διαχωρισμό του από τη Λεωφ. Κων/νου Καραμανλή) | Θεσσαλονίκη |
Συνοπτικός πίνακας λειτουργίας Σχολής μέχρι το 1970
Σ.Σ.Α.Σ. 1970-σήμερα
Στις 6 Ιουνίου 1970, η Σ.Ι.Σ. μετονομάσθηκε με το υπ’αριθμόν 562 Νομοθετικό Διάταγμα σε Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων (Σ.Σ.Α.Σ.), διατηρώντας τα τμήματα Ιατρικού, Οδοντιατρικού, Κτηνιατρικού και Φαρμακευτικού και συγκροτώντας ταυτόχρονα νέα τμήματα, στα οποία φοίτησαν μαθητές του Δικαστικού, του Οικονομικού και του Στρατολογικού. Η λειτουργία της Σχολής με τη νέα της μορφή ξεκίνησε την 5η Σεπτεμβρίου 1970. Με το νέο νόμο προβλεπόταν η φοίτηση υποψηφίων και για τις ανάγκες της τότε Χωροφυλακής, ενώ έπαυσε να υφίσταται και η Σ.Α.Σ.Υ.
Τα τμήματα Δικαστικό, Οικονομικό και Στρατολογικό λειτούργησαν μέχρι το 1989. Στις 29 Οκτωβρίου 1990 άρχισε να λειτουργεί ειδικό τμήμα πτυχιούχων σπουδαστών για το Στρατολογικό και το Οικονομικό, προκειμένου να καλυφθούν τα κενά που δημιουργήθηκαν από τη διακοπή λειτουργίας τους. Το 1993 επανεισήχθησαν Μαθητές στο Στρατολογικό και Οικονομικό, ενώ το ειδικό τμήμα πτυχιούχων έπαυσε να λειτουργεί το ακαδ. έτος 1996-97, μετά την αποφοίτηση των πρώτων τεταρτοετών Μαθητών Στρατολογικού και Οικονομικού.
Σήμερα η Σχολή διαθέτει σπουδαστές επτά τμημάτων: Ιατρικού, Οδοντιατρικού, Κτηνιατρικού, Φαρμακευτικού, Ψυχολόγων, Στρατολογικού – Στρατιωτικών Νομικών Συμβούλων και Οικονομικού. Η εισαγωγή των Μαθητών στη Σ.Σ.Α.Σ. για όλα τα τμήματα, γίνεται με το σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων από τους αποφοίτους Λυκείου, οι οποίοι συμμετέχουν ως υποψήφιοι της αντίστοιχης κατεύθυνσης. Στη Σχολή φοιτούν και γυναίκες από το 1989, έτος που κατατάχθηκε η πρώτη μαθήτρια στο Ιατρικό τμήμα. Αξίζει να σημειωθεί, ότι την πορεία της Σχολής προς την καταξίωση βοήθησε η ανάπτυξη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, αλλά και η Σχολή συνέβαλε στην άνοδο του επιπέδου του Α.Π.Θ. Πολλοί απόφοιτοι της Σχολής εκλέχθηκαν και συνεχίζουν να εκλέγονται Καθηγητές σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού και ακόμη περισσότεροι είναι κάτοχοι διδακτορικού τίτλου.
Τάγμα Μαθητών της ΣΣΑΣ
Λοχαγός Ιατρός Φωκάς Φωκάς
Ο Υπίατρος Φωκάς μετείχε για μακρό χρονικό διάστημα στη Μικρασιατική εκστρατεία. Την 5η Ιουλίου 1921 στα πλαίσια των επιχειρήσεων της Στρατιάς, για κύκλωση και συντριβή του κεμαλικού στρατού, ο Φωκάς υπηρετούσε σε μικτό απόσπασμα αποτελούμενο από το 14ο Σύνταγμα Πεζικού και την Ταξιαρχία Ιππικού, και ειδικότερα στο 2ο Τάγμα του Συντάγματος. Το απόσπασμα έλαβε διαταγή να κινηθεί προς το χωριό Ουτς-Σεράι, μη γνωρίζοντας όμως ότι στην τοποθεσία αυτή βρίσκονταν ισχυρές τουρκικές δυνάμεις.
Η εκδηλωθείσα από μέρους των Τούρκων αιφνιδιαστική και σφοδρότατη επίθεση ενέσπειρε αρχικά τη σύγχυση στις τάξεις του αποσπάσματος. Όμως γρήγορα η ηρωϊκή άμυνα των Στρατιωτών μας αναχαίτισε την ορμή των Τούρκων. Παρόλα αυτά, μόνον όταν ενεπλάκη στη μάχη το σύνολο των τουρκικών δυνάμεων και ήταν ορατός ο κίνδυνος υπερφαλάγγισης και αποκοπής της οδού διαφυγής των τμημάτων μας, διατάχθηκε υποχώρηση. Ο Φωκάς Φωκάς εκείνη τη στιγμή βρισκόταν στο Χειρουργείο, οπότε διατάχθηκε να εγκαταλείψει τη θέση του. Ο ίδιος, όμως, σύμφωνα με μαρτυρίες συμπολεμιστών του, απέκλεισε κατηγορηματικά το ενδεχόμενο τούτο, λέγοντας ότι δεν αφήνει τους τραυματίες του αβοήθητους και μόνους. Σημειωτέον ότι μεταξύ των τραυματιών υπήρχαν και πολλοί Τούρκοι, των οποίων τα τραύματα επέδενε. Πίστευε ότι οι αντίπαλοί του θα σέβονταν τον ανθρωπισμό και το λειτούργημά του.
Οι Τούρκοι δε δίστασαν να εξοντώσουν έναν προς έναν τους αβοήθητους τραυματίες, Έλληνες και Τούρκους. Ο ίδιος ο Φωκάς κατακρεουργήθηκε. Επίσημα, ο Φωκάς Φωκάς φέρεται ως «εξαφανισθείς εν Μικρά Ασία κατά τη μάχη της 5/7/21» (ΕΔΥΣ 645/46). Με το από 24/7/45 Β.Δ. προήχθη μετά θάνατον στο βαθμό του Ιατρού (Λοχαγού). Το στρατόπεδο της Σ.Σ.Α.Σ. φέρει από το 1980 μέχρι σήμερα το όνομά του.
[Ιστορικά στοιχεία από: Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων – 70 Χρόνια (1996) | Έκδοση Σ.Σ.Α.Σ. | επεξεργασία από Webmasters Ε.ΣΤ.ΙΑ.]